Những điều cơ bản cần biết về ung thư

Ung thư không phải là một bệnh mà là tập hợp các bệnh lý. Các tế bào ung thư mất sự kiểm soát của cơ thể, phát triển, xâm lấn ra các mô xung quanh và di căn tới hầu hết các vị trí khác trên cơ thể.

thuoc chua ung thu gan

Có hơn 100 loại ung thư khác nhau, đa số là có khối u. Ung thư thường được gọi tên theo cơ quan mà nó phát sinh, ví dụ: Ung thư phổi phát sinh từ các tế bào ở phổi, ung thư đại tràng phát sinh từ các tế bào ở đại tràng. Ung thư cũng có thể được gọi theo loại tế bào hình thành chúng như ung thư biểu mô (carcinoma) hay ung thư mô liên kết (sarcoma). Ngoài ra các ung thư có thể phát triển từ máu, như là các bệnh máu ác tính.

Trước tiên, cùng điểm lại những điểm cơ bản nhất để chắc chắn tất cả chúng ta đều sẽ hiểu đúng: Những điều cơ bản về ung bướu:

1. “Ung bướu” trong tiếng Việt và tiếng Anh

Bướu là khối u do các tế bào sinh sôi phát triển số lượng nhiều hơn bình thường (hyperplasia). Bướu thường thường tồn tại lâu dài hoặc vĩnh viễn; ít phụ thuộc vào quy luật cân bằng nội môi (homeostasis) của cơ thể. Bướu có thể tiến triển lành tính (bướu lành) hoặc ác tính (ung thư). Bệnh viện Ung Bướu là nơi nhận điều trị cả 2 trường hợp.

“Bướu” (hay u) trong tiếng Anh là “tumor”. “Tumor” có 2 dạng: benign tumor (bướu lành) và maglinant/cancerous tumor (bướu ác tính – hay ung thư).

Như vậy điều cần nhớ là khi nói tới “khối u” thì chưa chắc đó đã là ung thư, mà có thể chỉ là bướu lành mà thôi. Đó cũng là tình huống thực tế hay gặp, hễ ai thấy có u trong cơ thể, đi kiểm tra ở bệnh viện, nếu được báo là u lành hay bướu lành thì người ấy hẳn sẽ thở phào nhẹ nhõm.

2. Vậy bướu lành và ung thư khác nhau chỗ nào?

Các khối u được hình thành đều có tế bào sinh sôi nhiều hơn bình thường. Trong trường hợp bướu lành, khối u chỉ khu trú ở một nơi trong cơ thể, có thể gây chèn ép tại chỗ, hoặc gây một chút bất tiện nhưng không đe dọa tính mạng, có thể dễ dàng loại bỏ bằng phẫu thuật.

Tuy nhiên khi các tế bào trong khối u có sự sinh sôi mất kiểm soát nhanh hơn rất nhiều so với bướu lành và lan ra nơi khác thì trường hợp này gọi là ung thư. Đầu tiên các tế bào tách khỏi khối u ban đầu, rồi đi vào dòng máu, đến cơ quan khác và trụ lại rồi phát triển thành khối u mới; quá trình này được gọi là di căn (metastasis).

3. Ung thư nguy hiểm ra sao?

Thật ra mà nói tính mạng của chúng ta không trường tồn mãi mãi. Rồi cũng sẽ đến lúc mỗi chúng ta đều sẽ rời xa khỏi cuộc đời này. Thế nhưng ung thư là loại bệnh làm cho chúng ta kinh hãi nhất vì hiện tại chưa có thuốc chữa khỏi 100%, và thường làm cuộc sống của người bệnh ngắn đi trong khi nhiều ước mơ hoài bão còn dang dở.

Ung thư hay không ung thư thì chỉ khác nhau vấn đề thời gian, vì vậy người ta thường dùng thang đo 5 năm sống, 10 năm sống sau khi được chẩn đoán và điều trị (5 year survival or 10 year survival) để đề cập mức nguy hiểm của một loại ung thư.

Với thước đo thời gian 5 hay 10 năm như vậy, không phải ung thư nào cũng gây chết người nhanh chóng.

Theo trang Nghiên cứu ung thư của Chính phủ Anh thì nói chung hơn 50% người bị chẩn đoán bị ung thư sẽ sống hơn 5 năm. Có một số loại ung thư có khả năng sống sót hơn 90%. Trong 21 loại ung thư phổ biến nhất thì có 12 loại có 50% sống thêm 10 năm.

Ung thư tinh hoàn (Testicular cancer), ung thư tế bào hắc tố (malignant melanoma), ung thư tuyến tiền liệt (prostate cancer) và ung thư bạch cầu Hodgkin (Hodgkin lymphoma) có khả năng sống trên 80% (xem chi tiết)

Có một chi tiết cần lưu ý với bạn đọc khi nhìn vào những con số thống kê: Những con số chỉ có ý nghĩa nếu bạn hiểu được thống kê ung thư đó là của toàn cầu hay của riêng nước nào? Điều này rất cần phải biết, bạn đọc có thể đọc lại một bài tôi đã viết về vấn đề đọc số thống kê trong ung thư ở đây. (Thống kê tình hình bệnh nào đó của một nước rất quan trọng. Tiếc là số liệu của VN chưa được công bố rõ ràng và công khai như các nước khác.)

Dù cho có sự khác biệt về các con số thống kê giữa các nước có trình độ y tế khác nhau thì điểm chung vẫn là: Ung thư giai đoạn sớm không gây tử vong ngay. Vì vậy hiện nay các nhà khoa học nghiên cứu cách chẩn đoán được ung thư càng sớm càng tốt để việc trị liệu đem lại kết quả khả quan nhất.

Ung thư gây chết người như thế nào là tùy vào loại ung thư tại cơ quan thiết yếu nào. Có 2 khái niệm cần biết là Ung thư nguyên phát (primary cancer) và ung thư thứ phát (secondary cancer).

Loại nguyên phát nghĩa là tế bào ung thư khởi phát ngay tại cơ quan đó. Ví dụ ung thư gan nguyên phát nghĩa ung thư bắt đầu tại Gan. Loại thứ phát là do di căn gây ra. Ví dụ, ung thư phổi thứ phát từ ung thư trực tràng. Mỗi loại ung thư nguyên phát sẽ có những điểm thứ phát khá xác định. Ví dụ ung thư trực tràng thì dễ bị di căn đến gan, rồi từ gan đến phổi; ung thư tuyến tiền liệt thì dễ bị di căn đến xương hơn.

Đó cũng là lý do tại sao người ta nói ung thư không phải là 1 bệnh mà là một tập hợp bệnh. Bởi mỗi cơ quan trong cơ thể mỗi khác, do đó tùy loại ung thư nguyên phát là ở đâu mà loại đó sẽ cơ chế sinh bệnh, tính chất nguy hiểm, đặc điểm chẩn đoán, phương pháp điều trị rất khác nhau; rồi tùy cơ quan nguyên phát nào sẽ định vị tiếp cơ quan thứ phát nào sẽ bị ảnh hưởng v.v….

4. Bản chất của bệnh ung thư:

Ung thư là bệnh lý ác tính tế bào. Nguyên nhân là do sai hỏng ADN tạo ra đột biến gene điều khiển phân bào. Đột biến tích lũy lại và khi bị kích thích bởi tác nhân sinh ung thư, sẽ phát triển tạo thành các khối u.

Ung thư khác u lành: tiến triển nhanh, xâm lấn, di ăn, tử vong

Ung thư là bệnh mạn tính, tiến triển theo nhiều giai đoạn

Ung thư gồm hơn 200 loại bệnh khác nhau.

Đặc điểm khác nhau của mỗi loại ung thư, khác nhau về nguyên nhân:

+ Tác nhân vật lý: Bức xạ ion hóa, bức xạ cực tím

+ Tác nhân hóa học: Thuốc lá, chế độ ăn, chất sinh ung thư

+ Tác nhân sinh học: Virut, vi khuẩn, ký sinh trùng

Đặc điểm khác nhau của mỗi loại ung thư:

* Khác nhau về tiến triển

Theo nguồn gốc mô:

Ung thư biểu mô

Ung thư liên kết: Sarcoma

– Theo tiến triển:

+ Nhanh: Ung thư máu, ung thư hắc tố…

+ Chậm: Ung thư tế báo đáy, giáp trạng…

– Theo giai đoạn:

+ Gia đoạn sớm (Tis): tiến triển chậm

+ Giai đoạn muộn (T4, M) : tiến triển nhanh

– Theo cơ thể:

+ Trẻ: tiến triển nhanh

+ Già: tiến triển chậm

+ Phụ nữ có thai: tiến triển nhanh

* Khác nhau về điều trị

– Phẫu thuật

– Xạ trị

– Hóa chất

– Miễn dịch

* Khác nhau về tiên lượng

– Tiên lượng tốt

– Tiên lượng xấu.

5. Tế bào ung thư khác biệt tế bào lành

Bình thường, các tế bào phát triển và phân chia thành các tế bào mới theo nhu cầu của cơ thể. Khi các tế bào già cỗi hoặc bị tổn thương, chúng sẽ chết đi và được thay thế bằng các tế bào mới. Tất cả các quá trình phát triển, phân chia và chết tế bào đều tuân theo các con đường tín hiệu được kiểm soát chặt chẽ. Khi các con đường tín hiệu này bị rối loạn, các tế bào ung thư phát sinh và hình thành các đặc tính của chúng.

Tổ chức mô bình thường duy trì cân bằng thông qua sự điều chỉnh của các con đường tín hiệu tăng trưởng. Khi yếu tố tăng trưởng bám vào các thụ cảm thể trên bề mặt tế bào, chúng hoạt hóa dòng tín hiệu nội bào dẫn tới thay đổi biểu lộ gen, thúc đẩy quá trình tăng trưởng và phân chia tế bào. Các tế bào ung thư duy trì sự tăng sinh thông qua: Tăng sản xuất yếu tố tăng trưởng, tăng về số lượng và biến đổi cấu trúc bất thường các thụ cảm thể trên bề mặt tế bào hoặc kéo dài hoạt hóa tín hiệu nội bào.

Các tế bào ung thư có khả năng phớt lờ các tín hiệu mà thông thường ngăn cản quá trình phát triển và phân chia tế bào như là các tín hiệu chết tế bào theo chương trình – các tín hiệu giúp cơ thể loại bỏ các tế bào không cần thiết.

Các tế bào ung thư có thể ảnh hưởng tới các tế bào lành, các phân tử tín hiệu, các mạch máu bao quanh khối u. Ví dụ, các tế bào ung thư có thể kích thích các tế bào xung quanh phát triển hệ thống mạch máu phong phú và bất thường cấu trúc để cung cấp oxy và dinh dưỡng cho khối u. Hệ thống mạch máu này cũng giúp đào thải các chất thải của khối u và vận chuyển các sản phẩm mà các tế bào u tiết ra.

Hệ thống miễn dịch thông thường có khả năng loại bỏ và tiêu diệt các tế bào bị tổn thương hoặc các tế bào bất thường khỏi cơ thể, tuy nhiên các tế bào ung thư có thể “tàng hình” trước hệ thống miễn dịch. Hơn nữa, chúng còn có khả năng lợi dụng hệ thống miễn dịch, có thể tránh được đáp ứng miễn dịch của cơ thể để tồn tại và phát triển.

6. Ung thư phát triển như thế nào?

Ung thư được sinh ra bởi sự biến đổi của các gen kiểm soát chức năng tế bào, đặc biệt là các gen kiểm soát quá trình phát triển và phân chia tế bào.

Các gen gây ra ung thư có thể được di truyền từ cha mẹ, tuy nhiên, đa phần chúng nảy sinh trong quá trình sống của mỗi cá thể khi phân chia tế bào, hoặc các tổn thương ADN do phơi nhiễm với các yếu tố môi trường xung quanh. Các yếu tố môi trường gây ung thư gồm có các chất sinh ung thư như khói thuốc lá và tia bức xạ như tia cực tím.

Từng loại ung thư phát sinh ở từng cá thể có một tổ hợp các biến đổi gen riêng. Trong quá trình phát triển, chúng lại tích lũy thêm các đột biến mới. Trong cùng một khối u, các tế bào ung thư cũng có các biến đổi gen khác nhau.

Nói chung, các tế bào ung thư có nhiều đột biến gen so với các tế bào bình thường. Đa phần các đột biến đó không có tác dụng gì trong quá trình phát sinh và phát triển của ung thư, một phần nhỏ còn lại có vai trò quyết định trong việc sinh ra ung thư.

7. Khởi động ung thư

Đột biến gen gây ung thư gồm 3 nhóm chính: các tiền gen ung thư, các gen chống ung thư và các gen sửa chữa ADN. Các đột biến này đôi khi được gọi là đột biến khởi động ung thư.

Các tiền gen sinh ung thư đóng vai trò tăng trưởng và phân chia trong các tế bào bình thường. Tuy nhiên, khi các gen này bị biến đổi, tăng hoạt động hơn bình thường, chúng trở thành các gen sinh ung thư (oncogene) mà cho phép tế bào sinh trưởng và tồn tại bất thường.

Các gen chống ung thư cũng tham gia vào kiểm soát tăng trưởng và phân chia tế bào. Khi các gen này bị mất chức năng, tế bào có thể phân chia không kiểm soát.

Các gen sửa chữa ADN là các gen có chức năng sửa các ADN bị tổn thương, từ đó làm ổn định bộ gen. Khi các gen này bị đột biến, tế bào có khả năng nhận thêm các đột biết từ các gen khác và trở thành tế bào ung thư. Đôi khi người ta xếp các gen sửa chữa ADN vào nhóm các gen chống ung thư.

Các nhà nghiên cứu nhận ra rằng trong mỗi tế bào ung thư chứa nhiều đột biến. Có một số đột biến có thể thấy ở nhiều dạng ung thư khác nhau. Các ung thư giống nhau về hình thể mô học nhưng đáp ứng điều trị khác nhau, và vì thế tiên lượng cũng rất khác nhau. Ví dụ, nhóm các ung thư đại trực tràng không có đột biến KRAS và BRAF có tiên lượng tốt hơn nhóm có đột biến một trong hai gen trên. Vì vậy, tần số và các loại đột biến gen hiện nay được sử dụng phổ biến để phân chia dưới nhóm ung thư.

Thông tin hữu ích

Giá: 2.200.000 VND

Fucoidan khi được tế bào ung thư hấp thụ vào sẽ tự thiết lập và bắt tế bào ung thư tuân theo chu trình tự chết. Mọi tế bào bình thường đều phải trải qua chu trình tự chết, chỉ có tế bào ung thư là vượt qua được qui luật này.

---

Liên hệ:

Địa Chỉ: 428 Điện Biên Phủ, Phường 11, Quận 10, Tp HCM

Hotline: 0925 500 600 – Ms. Phương

Bài viết cùng chủ đề:

• Gợi ý thực đơn bữa sáng giàu dinh dưỡng cho người lớn tuổi
• Chụp CT có dẫn đến ung thư không?
• Vì sao phải tái khám sau điều trị ung thư?
• Ung thư tim có 4 triệu chứng điển hình, đừng coi thường
• Những dấu hiệu cảnh báo bệnh ung thư ở nam giới
• Vì sao ngày càng nhiều trẻ em mắc bệnh ung thư?
• Côn trùng có thể là “phương thuốc” mới phòng chống ung thư
• Chế độ dinh dưỡng cho bệnh ung thư tuyến tiền liệt
• 6 dưỡng chất cần bổ sung để có một mùa hè khỏe mạnh
• Giải mã thắc mắc tắm trắng có bị ung thư da không

comments